غدیر خم
واقعه غدیر خم از مهم‌ترین وقایع تاریخ اسلام است که در آن، پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هنگام بازگشت از حجةالوداع در ۱۸ ذی‌الحجه سال دهم قمری در مکانی به نام غدیرخم، امام علی (علیه‌السّلام) را به عنوان ولی و جانشین خود معرفی کرد. در این مراسم، حاضران که شامل بزرگان صحابه نیز بودند، با امام علی (علیه‌السّلام) بیعت کردند.
طبق آیه تبلیغ، پیامبر از جانب خداوند مأمور بود آنچه را که خدا دستور داده به مردم ابلاغ کند و اگر این کار را انجام ندهد، رسالتش را انجام نداده است. پس از واقعه غدیر، آیه اکمال نازل شده و این روز را روز اکمال دین و اتمام نعمت معرفی نمود.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و دیگر معصومان این روز را عید خوانده‌اند و مسلمانان، به‌ویژه شیعیان، این روز را جشن می‌گیرند. واقعه غدیر در تمامی کتب شیعه و در کتب معروف اهل سنت به صورت متواتر نقل شده است. درباره این روز، آثار متعددی توسط علما، نویسندگان و شعرا نگاشته شده که یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین آنها کتاب “الغدیر” نوشته عبدالحسین امینی است.
واقعه غدیر
غدیر فقط یک واقعه خاص تاریخی نیست که در زمان خود رخ داده باشد، بلکه تعیین سرنوشت تمام انسان‌ها در طول تاریخ است. به همین جهت، نوشتن و سخن گفتن از غدیر خم در هر زمان و مکانی بی‌مناسبت نمی‌باشد. عصاره عالم هستی، پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره عمومیت غدیر و ابدیت و ماندگاری آن فرمود: «فقولوا باجمعکم… نحن نؤدی ذلک عنک الدانی و القاصی من اولادنا واهالینا ونشهد الله بذلک «وکفی بالله شهیدا» وانت علینا به شهید؛ سپس همگی بگویید… [ای رسول خدا! این مطالب خطبه غدیر را] از طرف تو به نزدیک و دور از فرزندانمان و فامیل‌هایمان می‌رسانیم و خدا را بر آن شاهد می‌گیریم. خداوند در شاهد بودن کفایت می‌کند و تو نیز بر این اقرار ما، شاهد هستی.»
و در بخش دیگری از خطبه غدیر فرمود: «معاشر الناس انی ادعها امامة و وارثة فی عقبی الی یوم القیامة و قد بلغت ما امرت بتبلیغه حجة علی کل حاضر و غائب و علی کل احد ممن شهد اولم یشهد، ولد اولم یولد فلیبلغ الحاضر الغائب و الوالد الولد الی یوم القیامة؛ ای مردم! من امر خلافت را به عنوان امامت و وراثت در نسل خود تا روز قیامت به ودیعه می‌سپارم. و من ابلاغ کردم آنچه را مأمور به ابلاغش بودم تا حجت باشد. بر حاضر و غائب و بر همه کسانی که حضور دارند یا ندارند، به دنیا آمده‌اند یا نیامده‌اند، پس حاضران به غائبان و پدران به فرزندان تا روز قیامت برسانند.»
از جملات فوق به خوبی استفاده می‌شود که همگان در گفتن و پخش و نشر حدیث و جریان غدیر مسئول‌اند. و تا روز قیامت این وظیفه سنگین بر دوش ولایت‌مداران خواهد بود. چنان که منکران غدیر و ولایت و امامت، منکر یک حادثه و یک خطبه تلقی نمی‌شوند. و همچون ابلیس دشمن سعادت تمام بشریت به حساب می‌آیند.
غدیر در کلام امام رضا
امام رضا (علیه‌السّلام) فرمود: «مثل المؤمنین فی قبولهم ولاء امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) فی یوم غدیر خم کمثل الملائکة فی سجودهم لآدم و مثل من ابی ولایة امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) یوم الغدیر مثل ابلیس؛. مثل مؤمنین در پذیرش ولایت امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) در روز غدیر خم مثل ملائکه در سجودشان برای آدم است و مثل کسی که در روز غدیر از ولایت امیرمؤمنان سر باز زد، مثل شیطان است [که با مخالفت خود با همه ابناء بشر به دشمنی برخاست].»
آنچه در غدیر خم و قبل و بعد از آن اتفاق افتاد، به طور یکجا از یک نفر نقل نشده است. بلکه هر یک از حاضران گوشه‌هایی از آن مراسم را بازگو کرده و بخشی از قضایا را نیز امامان معصوم (علیهم‌السّلام) بیان نموده‌اند. و از برخی شیطنت‌های منافقان و مخالفان نیز، پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از طریق وحی و علم الهی اطلاع یافته و فقط با عده معدودی چون سلمان و ابوذر و مقداد و حذیفه و عمار در میان گذاشته است.
آنچه در پیش رو دارید، تصویر اجمالی و گزارش کلی است از جریان غدیر خم و پشت‌پرده‌های آن. قابل تذکر است که در عنوان برخی بخش‌ها و همین‌طور برخی مطالب از کتاب “اسرار غدیر” نوشته محمدباقر انصاری، بهره برده‌ایم.
