مسلمان
مسلمان یا مسلم، کسی است که به تعالیم دین اسلام ایمان داشته و بر اساس آن عمل می‌کند. از نظر فقهای شیعه، مسلمانی با اظهار شهادتین (شهادت به وحدانیت خدا و رسالت محمد) محقق می‌شود و احکامی مانند طهارت بدن، محترم بودن جان، مال و آبرو، و صحت عبادات بر آن مترتب می‌گردد. اعتقاد به توحید، نبوت، و معاد از اصول مشترک میان همه مسلمانان است و نماز، روزه، و حج از اعمال عبادی مشترک آنان به شمار می‌روند. به گفته تاریخ‌نگاران، حضرت علی (ع) و حضرت خدیجه (س) اولین مسلمانان بوده‌اند.
بر اساس گزارش مرکز تحقیقاتی پیو (PEW)، جمعیت مسلمانان جهان تا سال ۲۰۱۵ میلادی حدود یک میلیارد و ۷۵۲ میلیون و ۶۲۰ هزار نفر بوده و اسلام به عنوان دومین دین پرجمعیت جهان پس از مسیحیت شناخته شده است. طبق تحلیل این مرکز، نزدیک به دو سوم (۶۲ درصد) مسلمانان جهان در منطقه آسیا و اقیانوسیه زندگی می‌کنند.
واژه “مسلمان” به معنای تسلیم‌شده در برابر فرمان خداوند نیز به کار می‌رود. در قرآن، این واژه و مشتقات آن بیشتر به همین معنا آمده است.
جایگاه و تاریخچه اسلام
دین اسلام در سال ۶۱۰ میلادی در مکه، واقع در شبه جزیره عربستان، با مبعوث شدن حضرت محمد (ص) به پیامبری ظهور یافت. پیروان این دین، مسلمان خوانده می‌شوند. بر اساس منابع روایی و تاریخی شیعه و سنی، حضرت علی (ع)، نخستین امام شیعیان، و حضرت خدیجه (س)، همسر پیامبر، اولین کسانی بودند که به اسلام گرویدند. ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه از انس بن مالک نقل کرده که پیامبر در روز دوشنبه به نبوت مبعوث شد و علی (ع) در روز سه‌شنبه اسلام آورد. به گفته ابن‌هشام در کتاب السیرة النبویة، پس از امام علی (ع) و حضرت خدیجه (س)، افرادی چون زید بن حارثه، ابوبکر بن ابی‌قحافه، عثمان بن عفان، سعد بن ابی وقاص، زبیر بن عوام، عبدالرحمان بن عوف، و طلحه بن عبیدالله، از نخستین کسانی بودند که به اسلام ایمان آوردند.
واژه ” مسلمان ” یا “اسلام” در بسیاری از روایات فقهی و در بیشتر باب‌های فقهی مانند طهارت، نماز، زکات، روزه، حج، جهاد، تجارت، وکالت، وصیت، نکاح، صید و ذبح، احیاء موات، حدود و قصاص مطرح شده است. این گستردگی نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه ویژه اسلام در جنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان است.
اصول اعتقادی
اصول اعتقادی مشترک بین همه مسلمانان به شرح زیر است:
توحید: توحید اصلی‌ترین آموزه اعتقادی مسلمانان است. به اعتقاد همه مسلمانان ، خداوند یگانه خالق جهان است و هیچ شریکی ندارد.
معاد: مسلمانان به بازگشت روح به جسم در قیامت و زنده شدن دوباره برای رسیدگی به اعمال اعتقاد دارند. نیکوکاران به بهشت و نعمت‌های جاودانی می‌رسند و بدکاران به کیفر و عذاب خود.
نبوت: اعتقاد به نبوت در اسلام سه بخش دارد:
- حضرت محمد (ص) از طرف خداوند به پیامبری برگزیده شد.
- کتاب قرآن از سوی خدا به حضرت محمد (ص) وحی شد.
- حضرت محمد (ص) آخرین پیامبر است و پس از او دیگر پیامبری نخواهد آمد.
این اصول اعتقادی، پایه‌های اساسی ایمان و عمل مسلمانان را تشکیل می‌دهند و تمامی مسلمانان، صرف نظر از مذهب و تفاوت‌های جزئی در اعتقادات و اعمال، به این اصول پایبند هستند.
اعمال عبادی
از مهم‌ترین اعمال عبادی مشترک بین همه مسلمانان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نماز: هر مسلمانی موظف است روزانه ۱۷ رکعت نماز بخواند که به نمازهای یومیه معروف است. این نمازها شامل:
– دو رکعت نماز صبح
– چهار رکعت نماز ظهر
– چهار رکعت نماز عصر
– سه رکعت نماز مغرب
– چهار رکعت نماز عشاء
روزه: مسلمانان در ماه رمضان موظفند از اذان صبح تا اذان مغرب از خوردن، آشامیدن و دیگر مفطرات خودداری کنند. این روزه‌داری به مدت یک ماه ادامه دارد و یکی از اصول اساسی در دین اسلام است.
حج: بر هر مسلمانی که توانایی مالی و جسمی دارد، واجب است که در طول عمر خود یک‌بار به حج برود. مراسم حج هر سال در ماه ذی الحجه در شهر مکه برگزار می‌شود و مسلمانان از سراسر جهان برای انجام مناسک حج گرد هم می‌آیند.
این اعمال عبادی نقش مهمی در زندگی دینی و معنوی مسلمانان دارند و اجرای صحیح آنها از اصول اساسی دینداری در اسلام به شمار می‌رود.
احکام فقهی
در فقه شیعه، مسلمان بودن با گفتن شهادتین یا ترجمه آن محقق می‌شود. در شریعت اسلام برای مسلمان احکام و آثاری وجود دارد که برخی از آنها به شرح زیر است:
- پاک بودن بدن و رطوبت‌های بدن مسلمان
- حرمت جان، مال و آبروی مسلمان
- وجوب ختنه برای مسلمان
- شرط مسلمان بودن در صحت عبادات و اعمال
- حرمت ازدواج مسلمان با کافر
- نفی ولایت کافر بر مسلمان
- حکم ارتداد
جمعیت
دین اسلام به عنوان دومین دین پرجمعیت جهان پس از مسیحیت شناخته شده است. براساس گزارش مؤسسه تحقیقاتی پیو (Pew Research Center)، در سال ۲۰۲۰ میلادی، جمعیت مسلمانان جهان حدود یک میلیارد و ۹۰۷ میلیون نفر بوده است که معادل ۲۴.۹ درصد از جمعیت کل جهان را شامل می‌شود. پیش‌بینی‌های این مؤسسه نشان می‌دهد که جمعیت مسلمانان تا سال ۲۰۵۰ میلادی به دو میلیارد و ۷۶۱ میلیون نفر افزایش یافته و به ۲۹.۷ درصد از جمعیت جهان خواهد رسید.
طبق تحلیل‌های مرکز پیو، نزدیک به دو سوم (۶۲ درصد) از مسلمانان جهان در منطقه آسیا و اقیانوسیه زندگی می‌کنند. بر اساس گزارش این مرکز تحقیقاتی، که در سال ۲۰۱۵ میلادی تهیه شده است، ۱۰ کشوری که بیشترین جمعیت مسلمان را به خود اختصاص داده‌اند، به ترتیب در جدول زیر نشان داده شده‌اند.
- اندونزی با 231 میلیون نفر
- پاکستان با 212 میلیون نفر
- هند با 200 میلیون نفر
- بنگلادش با 153 میلیون نفر
- نیجریه با 99 میلیون نفر
- مصر با 88 میلیون نفر
- ترکیه با 84 میلیون نفر
- ایران با 82 میلیون نفر
- افغانستان با 35 میلیون نفر
- عربستان سعودی با 34 میلیون نفر
