واقعه غدیر خم

واقعه غدیر خم یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخی اسلام است که در آن پیامبر اسلام، محمد (ص)، امام علی (ع) را به عنوان جانشین و ولی‌عهد خود معرفی کرد. این واقعه در روزهای پایانی زندگی پیامبر در سال دهم هجری قمری رخ داده است.

زمینه و وقوع واقعه:

پیامبر اسلام در حال بازگشت از حجت الوداع به مدینه در منطقه‌ای به نام غدیر خم رسید. در این مکان، پیامبر در حضور حدود ۱۲۰ هزار نفر از مسلمانان که در کنار آن‌ها بزرگان صحابه نیز حضور داشتند. به امام علی (ع) خطاب کرده و او را به عنوان ولی و جانشین خود اعلام کرد. این اعلام به دستور خداوند بوده و پیامبر اسلام موظف بوده است که آنچه را که الهی بر او نازل کرده، به اطلاع مردم رساند.

منابع قرآنی:

واقعه غدیر خم در قرآن به صورت مستقیم نیامده است. اما بسیاری از محققان اسلامی و اهل علم از منابع مختلف اسلامی، به ویژه حدیث، به این واقعه اشاره کرده‌اند. به عنوان مثال، آیه 67 سوره مائده که در حجت الوداع نازل شد، به پیامبر (ص) دستور می‌دهد که آنچه را که به او نازل کرده، ابلاغ کند.

تأثیرات و اهمیت واقعه:

واقعه غدیر خم به عنوان پایه‌گذاری و تأسیس ولایت و امامت در جامعه اسلامی اهمیت دارد. این واقعه نقش مهمی در تعیین مسیر بعد از پیامبر (ص) داشته و بر اساس آن، امامت به عنوان یک نهاد اسلامی مورد تأیید و تثبیت قرار گرفته است. همچنین، این واقعه نشان دهنده تکامل و تکمیل دین اسلام و انتقال نظام و رهبری از دوران نبوت به دوران امامت است.

منابع و آثار:

کتاب‌ها و آثار متعددی به واقعه غدیر اختصاص دارند که به بررسی تاریخی، حدیثی و فقهی این واقعه می‌پردازند. کتاب “الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب” از علامه آمینی از جمله این آثار است که به تفصیل به بررسی و تبیین این واقعه پرداخته است.

جشن‌گیری و گرامیداشت واقعه:

شیعیان به خصوص این روز را به عنوان یک عید می‌دانند و آن را با جشن و مراسم خاصی گرامیداشت می‌کنند. این روز برای آنها نماد ولایت و امامت و نقطه عطفی در تاریخ اسلام است که به آن اهمیت ویژه‌ای می‌دهند.

ماجرای غدیر

در ذی‌قعده سال ۱۰ هجری قمری، پیامبر اسلام (ص) همراه هزاران نفر برای انجام مناسک حج از مدینه به طرف مکه حرکت کرد. این سفر را حجت الوداع می‌نامند که شامل حجت الاسلام و حجت البلاغ نیز بود.

مسلمانان در روز ۱۸ ذی‌الحجه به غدیر خم رسیدند و پیش از جدایی اهالی شام، مصر و عراق از جمعیت، جبرئیل آیه تبلیغ را بر پیامبر (ص) نازل کرد. از جانب خداوند، پیامبر (ص) را به اعلام این موضوع به مردم دعوت کرد. پس از نزول این آیه، پیامبر (ص) دستور توقف کاروان را صادر کرد و خواست تا همه به محل غدیر خم بازگردند و بیان کرد که علی (ع) به عنوان ولی و وارث بعد از خود معرفی می‌شود.

این وقایع نشان می‌دهد که پیامبر (ص) به مردم حاضر در غدیر خم اعلام کرد که علی (ع) به عنوان جانشین و وارث خود انتخاب شده است. و از مسلمانان خواست که برای بیعت با امام علی (ع) آماده شوند.

این واقعه به عنوان یکی از پایه‌گذاری‌های ولایت و امامت در اسلام شناخته می‌شود و اهمیت زیادی در تاریخ و دین اسلام دارد.

حاظران

درباره تعداد حاضران در واقعه غدیر خم، اختلافاتی وجود دارد و منابع مختلف اعداد متفاوتی ارائه داده‌اند. برخی منابع به تعداد حدود ده هزار نفر، دوازده هزار نفر، هفده هزار نفر، هفتاد هزار نفر و حتی ۱۲۰ هزار نفر اشاره کرده‌اند. این اختلافات ممکن است به دلیل تفاوت در تفسیر منابع تاریخی و روایات باشد.

با توجه به ظرفیت مکانیکی فضای غدیر خم و تحلیل جمعیت مدینه در آن زمان، برخی محققان حضور حدود ده هزار نفر را به عنوان حدود مستندتر می‌دانند. این تخمین براساس شواهد تاریخی و محاسبات جمعیتی معتبر ارائه شده است.

از میان حاضران در واقعه غدیر، شخصیت‌های بزرگی از جمله عمر بن خطاب، عثمان بن عفان، عایشه بنت ابوبکر، سلمان فارسی، ابوذر غفاری، زبیر بن عوام، جابر بن عبدالله انصاری، عباس بن عبدالمطلب، و ابوهریره بودند که این واقعه را شخصاً شاهد بودند و درباره آن شهادت می‌دهند.

واقعه غدیر خم در منابع شیعه و سنی

واقعه غدیر خم در منابع شیعه و سنی نیز نقل شده است. و برخی از فرازهای خطبه غدیر، مانند عبارت «من کنت مولاه فهذا علی مولاه»، در منابع متعدد و متواتر آمده است. که نشان از اهمیت و تأکید پیامبر اسلام بر امامت و ولایت امام علی (ع) دارد.

در غدیر خم، پس از اعلام پیامبر اسلام (ص) درباره امامت و ولایت امیرالمؤمنین علی (ع)، مردم به امام علی (ع) تبریک گفتند و تهنیت اظهار کردند. عمر بن خطاب نیز از جمله کسانی بود که به امام علی (ع) تبریک گفت و او را به عنوان مولای خود و همه انسان‌های با ایمان تأیید کرد.

پیامبر اسلام (ص) همچنین دستور داد که برای امام علی (ع) خیمه‌ای برپا شود. و به مسلمانان امر فرمود که به صورت دسته دسته به خدمت امیرالمؤمنین (ع) بروند و به او سلام کنند. این اقدام نشان از تأکید پیامبر (ص) بر ولایت و امامت امام علی (ع) و قبولی این مقام توسط مسلمانان است.

به این ترتیب، واقعه غدیر خم به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی اسلام، نه تنها اعلام ولایت امیرالمؤمنین (ع) را نشان می‌دهد. بلکه پذیرش و تبریک این امر توسط صحابه و مسلمانان نیز مورد تأکید قرار می‌گیرد.

ستون توبه در مسجدالنبی

ستون توبه در مسجدالنبی در مدینه، جزئی از ارثی است که با استغفار و بخشش از سوی خداوند مرتبط می‌باشد. داستان مرتبط با این ستون به توبه و آمرزش ابولبابه، یکی از اصحاب پیامبر اسلام، باز می‌گردد.

داستان توبه ابولبابه

ابولبابه در یکی از معرکه‌های اسلامی با خبر محرمانه‌ای از طرف پیامبر اسلام به یهودیان بنی‌قریظه پیام داد. این اقدام موجب خیانت به پیامبر اسلام شد و او پس از آن به شدت پشیمان شد. او به محلی در مسجدالنبی رفت که به نام ‘ستون توبه’ معروف بود و خود را به آن ستون بست. ابولبابه در آنجا زمانی طولانی تلاش کرد تا توبه اش را نشان دهد و آمرزش خداوند را بیابد.

مکان و جایگاه

این ستون در مسجدالنبی و در نزدیکی محراب پیامبر اسلام قرار دارد. این مکان به خاطر داستان توبه ابولبابه به نام “ستون ابولبابه” هم شناخته می‌شود. زائران مسجدالنبی به این مکان به عنوان یک نماد از رحمت و بخشش الهی و همچنین اهمیت توبه و بازگشت به سوی خداوند می‌نگرند.

فعالیت‌های زائران

زائران اغلب به ستون توبه مراجعه می‌کنند تا اعمالی عبادی انجام دهند که به استغفار و آمرزش گناهان کمک کند. این اعمال شامل موارد زیر می‌شود:

زائران در کنار این ستون نماز می‌خوانند و درخواست رحمت و آمرزش الهی می‌کنند، به ویژه نمازهای توبه یا نمازهای حاجت.

از خداوند مغفرت گناهان خود را طلب می‌کنند و به تکرار استغفار و اذکار می‌پردازند.

دعا: زائران در این مکان به دعا و نیایش می‌پردازند، تا خداوند آن‌ها را بخشش دهد و از آنان نیکویی‌ها را دریغ نکند.

 ارزش و جایگاه

ستون ابولبابه به دلیل ارتباط آن با توبه و بخشش، به عنوان نمادی از رحمت و مغفرت الهی شناخته می‌شود. این مکان به زائران یادآور می‌شود که هر کسی که پشیمان شود و به سوی خداوند بازگردد، خداوند به آن امیدوار است و توبه او را پذیرا می‌شود.

در نهایت، ستون توبه به عنوان یکی از نمادهای معنوی و اخلاقی اسلام، برای مسلمانان به یادآوری اهمیت توبه و آمادگی برای بازگشت به درگاه الهی است.

ماجرای توبه ابولبابه، یکی از اصحاب پیامبر اسلام (ص) که به بشیر بن عبدالمنذر معروف است، به طور گویا در منابع تاریخی شرح داده شده است. ابولبابه پس از ارتکاب گناهی به خاطر افشای اطلاعات محرمانه به یهودیان بنی‌قریظه، از طرف پیامبر اسلام مجازات شد. پس از این اتفاق، او به شدت پشیمان شد و تصمیم گرفت خود را به یکی از ستون‌های مسجدالنبی ببندد تا توبه‌اش را نشان دهد و از خداوند آمرزش بخواهد.

موقعیت و نامگذاری ستون ابولبابه

ستون توبه یا ستون ابولبابه در مسجدالنبی در مدینه قرار دارد. این ستون چهارمین ستون از سمت منبر و دومین ستون از طرف مرقد پیامبر اسلام (ص) و سومین ستون از سوی قبله است. در زمان پیامبر اسلام، این ستون از چوب ساخته شده بود و به آن در عربی “اُسطُوانَةُ التَّوْبَة” یا “اُسطُوانَةُ ابی‌لُبابَة” می‌گفتند.

عبرت و اهمیت این ماجرا

ماجرای توبه ابولبابه نشان می‌دهد که در عصر پیامبر اسلام، مفهوم توبه و بازگشت به سوی خداوند به جدیت و واقعیت خاصی توجه می‌شد. ابولبابه با این اقدام خود، نه تنها نشان داد که پشیمانی و توبه از گناه ممکن است. بلکه به همچنین به عنوان یک نمونه از کمالات اخلاقی در میان یاران پیامبر (ص) به شهرت رسید.

فضیلت و معنویت

ستون توبه به عنوان نمادی از آمرزش و رحمت الهی محسوب می‌شود. این مکان در مسجدالنبی به زائران یادآوری می‌کند که هر کسی که پشیمان شود و به سوی خداوند بازگردد، خداوند آماده است تا توبه وی را پذیرفته و گناهانش را بخشیده است. زائران به این مکان مراجعه کرده و اعمال عبادی نظیر نماز توبه، استغفار و دعا را انجام می‌دهند، امیدوار به بخشش خداوند باشند.

به طور خلاصه، ستون توبه در مسجدالنبی، به خاطر ماجرای توبه ابولبابه، یکی از نمادهای مهم و معنوی دین اسلام است که به زائران اهمیت توبه و رحمت الهی را یادآوری می‌کند.

در مورد علت توبه ابولبابه، منابع تاریخی و سیره‌نویسان مختلف دارای اختلافاتی هستند. اما دو موضوع اصلی برای علت توبه او مطرح شده است که در تاریخ اسلام به طور وسیع بحث شده است:

خبر دادن به یهودیان بنی‌قریظه

یکی از نسخه‌های ماجرای توبه ابولبابه این است که او به عنوان اصحاب پیامبر اسلام، به یهودیان بنی‌قریظه خبری از تدابیر پیامبر را منتقل کرده بود. این اقدام به طور غیرمجاز منجر به ضعف دفاعی بنی‌قریظه شده بود و پیامبر اسلام باید آنان را محاصره کند. ابولبابه پس از این خطا پشیمان شده، از قلعه بنی‌قریظه خارج شده و به سمت مسجدالنبی رفته تا توبه‌اش را نشان دهد.

تخلف از شرکت در غزوه تبوک

به گفته برخی منابع، ابولبابه از شرکت در غزوه تبوک که در سال پنجم هجرت اتفاق افتاد، بازماند، زیرا که عهد خود را به پیامبر اسلام نقض کرده بود. این اتفاق باعث شد که او به شدت پشیمان شده و توبه کرده باشد.

تأیید و توضیحات تاریخی

تعدادی از سیره‌نویسان مشهور از جمله ابن اسحاق و ابن هشام، این روایت‌ها را تأیید کرده‌اند. و از توبه ابولبابه به عنوان یکی از مواقع پذیرش توبه در عصر پیامبر اسلام یاد کرده‌اند. این اتفاق نه تنها نشان می‌دهد که توبه و آمرزش در اسلام اهمیت زیادی دارد، بلکه به عنوان نمونه‌ای از اخلاق و کمالات اخلاقی در برخورد با اشتباهات گذشته برجسته شده است.

آیه ۲۷ سوره انفال

گفته می‌شود که آیه ۲۷ سوره انفال که در مورد خیانت و توبه آمده است، به پذیرش توبه ابولبابه مربوط می‌شود، اما برخی شک دارند که آیه این موضوع را بیان می‌کند، زیرا سوره انفال مربوط به دوره زمانی جنگ بدر است و به طور مستقیم به ماجرای بنی‌قریظه اشاره ندارد.

به طور کلی، داستان توبه ابولبابه یکی از مواردی است که نشان می‌دهد در اسلام، هر کسی که پشیمان شود و به سوی خداوند بازگردد، می‌تواند آمرزش و رحمت الهی را بیابد و این اتفاق به عنوان یکی از موقعیت‌های آموزنده اخلاقی در تاریخ اسلام برجسته شده است.

ماجرای توبه ابولبابه در جنگ تبوک، که به عنوان یکی از مهم‌ترین ماجراهای پذیرش توبه در تاریخ اسلام شناخته می‌شود. دارای جزئیات و تأثیرات مختلفی است که در ذهن مسلمانان به عنوان یک درس اخلاقی و دینی بسیار مهم باقی‌مانده است.

علت توبه ابولبابه:

– ابولبابه، که از اصحاب پیامبر اسلام بود، در جنگ تبوک از شرکت در این غزوه خودداری کرده بود. این غزوه به عنوان یکی از مهم‌ترین عملیات نظامی در دوران پیامبر بود و شرکت در آن از جانب اصحاب پیامبر به عنوان وظیفه اسلامی محسوب می‌شد.

– عدم شرکت ابولبابه در جنگ تبوک، باعث شد که او پس از اتمام غزوه و برگشت پیامبر به مدینه، به شدت پشیمان شود و از این اقدام خودداری کرده باشد.

عمل توبه ابولبابه:

– بعد از این اتفاق، ابولبابه به مسجدنبی رفت و خود را به یکی از ستون‌های مسجد بست. او قسم خورد که تا زمانی که خداوند توبه او را نپذیرد، هیچ غذا و نوشیدنی به دهان نخورد.

– این اقدام نشان از عمق پشیمانی و تصمیم ابولبابه به تصحیح اشتباهات گذشته‌اش داشت.

پذیرش توبه:

– پس از هفت روز، خداوند از ابولبابه گذشت و توبه او را پذیرفت. این ماجرا نشان می‌دهد که در اسلام، هر کسی که از اشتباهات خود پشیمان شود و به سمت خدا بازگردد، قطعاً رحمت و آمرزش الهی را خواهد یافت.

آیه ۱۰۲ سوره توبه:

– برخی مفسران معتقدند که آیه ۱۰۲ سوره توبه به اشخاصی اشاره دارد که از حضور در جنگ تبوک خودداری کردند. برخی از آنها نیز این آیه را به توبه ابولبابه مربوط می‌دانند، چرا که او از شرکت در آن غزوه خودداری کرد و پس از آن توبه کرد.

درس‌های اخلاقی:

– ماجرای توبه ابولبابه به عنوان یک نمونه برجسته از پذیرش توبه و آمرزش الهی در تاریخ اسلام، اهمیت زیادی دارد. این واقعه نشان می‌دهد که در اسلام، هر کسی که از گناهان خود پشیمان شود و تصمیم به اصلاح داشته باشد، می‌تواند راه بازگشتی به سوی خدا پیدا کند.

– این واقعه همچنین از اهمیت توبه و پذیرش آن به عنوان یک فرصت برای اصلاح و پاکسازی روحانی در اسلام حکایت می‌کند.

به طور کلی، توبه ابولبابه یکی از مواردی است که در تاریخ اسلام به عنوان نمونه‌ای برجسته از پذیرش توبه و رحمت الهی شناخته شده است. و همواره به عنوان یک درس اخلاقی و دینی مورد توجه قرار گرفته است.

مکان ستون توبه در مسجد نبوی، به ویژه برای مسلمانان، به دلیل ارتباط خاصی که با زندگی پیامبر اسلام (ص) و اصحابش دارد، بسیار ارزشمند است. این ستون به دلیل واقعه توبه ابولبابه، که به یکی از مهم‌ترین واقعات توبه در اسلام تبدیل شده، نمادی از توبه و آمرزش الهی در تاریخ اسلام است.

اهمیت ستون توبه در مسجد نبوی:

نقش توبه و آمرزش الهی: ستون توبه به عنوان نمادی از توبه و آمرزش الهی در اسلام شناخته می‌شود. مردم مسلمان برای طلب آمرزش و پاکسازی از گناهان خود به این مکان می‌آیند.

خواندن دو رکعت نماز نزد ستون توبه، به خصوص در مسجد نبوی، به عنوان عبادتی خاص و پذیرفته شده، برای حضور در مکان مقدس و طلب آمرزش، بسیار مورد تأکید است.

دعا و طلب حاجت: مسلمانان در این مکان به دعا و طلب حاجت می‌پردازند و از خداوند برای برآوردن نیازهایشان استدعا می‌کنند.

استغفار و پاکسازی: استغفار و طلب آمرزش از گناهان، به عنوان یکی از اعمال ثابت در اطراف ستون توبه انجام می‌شود. این اعمال نشان از پاکسازی روحی و انسانی مسلمانان دارد.

مجالس علمی و تعلیماتی: پیامبر اسلام (ص) در اینجا مجالس علمی و دینی برگزار می‌کردند و با مستضعفان و مستمندان گفتگو می‌کردند. او به آنان آیات قرآنی را تلاوت می‌کرد و تعلیمات اسلامی ارائه می‌داد.

اعتکاف برای برآوردن حاجات: مسافرانی که به مسجد نبوی می‌آیند، اعتکاف می‌گیرند و در اینجا به طلب حاجات خود می‌پردازند. این اعتکاف به شکلی است که می‌توانند در سه روز متوالی، نزد ستون توبه نشسته و نمازهای خود را به جا آورند.

این اعمال نشان می‌دهد که ستون توبه در مسجد نبوی به عنوان یک مرکز ارزشمند عبادی و روحانی برای مسلمانان جهان، محلی است که آنها به آنجا می‌آیند تا از رحمت و آمرزش الهی بهره‌مند شوند. و در راه بهبود و پاکسازی روحی و معنوی خود قدم بردارند.

بمب گذاری در حرم امام رضا

در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۳ (۲۰ ژوئن ۱۹۹۴)، انفجاری مهیب در حرم حضرت علی بن موسی الرضا (ع)، امام هشتم شیعیان، رخ داد. این حادثه در روز عاشورا، یکی از مقدس‌ترین و پرجمعیت‌ترین روزهای تقویم شیعه، به وقوع پیوست. در این روز، حرم امام رضا (ع) مملو از عزادارانی بود که برای بزرگداشت شهادت امام حسین (ع) گرد آمده بودند.

شدت انفجار بسیار بالا بود و بر اساس ارزیابی‌های کارشناسان، حجم مواد منفجره استفاده شده معادل ۱۰ پوند (۴.۵ کیلوگرم) تی.ان.تی بود. این حادثه مرگبار منجر به کشته شدن ۲۶ نفر و زخمی شدن بیش از ۳۰۰ نفر شد.

در پی این انفجار، یک گروه تروریستی سنی پاکستانی مسئولیت حمله را پذیرفت. با این حال، حکومت ایران سازمان مجاهدین خلق را به عنوان عامل اصلی بمب گذاری معرفی کرد. این حادثه تلخ تأثیر عمیقی بر جامعه شیعه داشت و به افزایش تدابیر امنیتی در اماکن مذهبی منجر شد.

قبل از بمب گذاری

اوایل خرداد ۱۳۷۳، اطلاعاتی مبنی بر تهدید به بمب گذاری در حرم مطهر امام رضا (ع) به دست سپاه پاسداران مشهد رسید. سرتیم حفاظت و خنثی‌سازی بمب سپاه پاسداران مشهد اظهار داشت: «اوایل خرداد ۷۳ بود که اعلام شد حرم مطهر تهدید به بمب‌گذاری شده است. منبع خبر، موثق بود اما کانال‌هایی که ما را از این تهدیدات باخبر می‌کردند، متفاوت بودند. گاهی نیروی انتظامی، گاهی اطلاعات و بعضی اوقات مراکز دیگر.»

این اطلاعات از منابع مختلفی از جمله نیروی انتظامی و سازمان‌های اطلاعاتی دریافت می‌شد و تهدیدات جدی به نظر می‌رسید. با توجه به ماهیت حساس و مقدس حرم امام رضا (ع) و اهمیت روزهای نزدیک به عاشورا، نیروهای امنیتی و حفاظت به حالت آماده‌باش درآمدند و تدابیر امنیتی ویژه‌ای اتخاذ شد.

بمب‌گذاری

در روز عاشورا، حرم امام رضا (ع) مملو از عزاداران زنجیرزنی بود که برای برگزاری مراسم عاشورا و بزرگداشت شهادت امام حسین (ع) گرد آمده بودند. در ساعت ۱۴ و ۲۶ دقیقه، یک بمب در سالن بالای سر ضریح، در قسمتی که مخصوص زنان و مملو از جمعیت بود، منفجر شد. این انفجار مهیب باعث ایجاد وحشت و ناآرامی در میان حاضران شد. و بسیاری از مردم در اعتراض به این حمله تروریستی، بیرون از مسجد و در بیمارستان‌ها تجمع کردند.

بلافاصله پس از انفجار روز عاشورا در حرم مطهر امام رضا (ع)، تعداد زیادی از نسخ قرآن و کتب دینی قطعه شده و با خون آلوده بودند. در حالی که چراغ‌های محوطه نیز به وسیله انفجار خرد شده بودند. خدام حرم، که همگی در محل حرم حاضر بودند، فوراً به کمک مردم و نجات مجروحان مشغول شدند. آنها مردم را به خارج از حرم هدایت کرده و مجروحان را به صحن آزادی و صحن انقلاب اسلامی منتقل می‌کردند.

آسیب های وارده

آسیب‌های وارده به بنا شامل از بین رفتن یک دیوار و گنبد بالای ضریح، و همچنین شکستن لوسترها بود. علاوه بر این، کاشی‌کاری‌ها و آیینه‌کاری‌های بسیار ظریف و باارزش ۸۰۰ ساله حرم نیز به شدت آسیب دیدند.

این حادثه تلخ و ناگوار نه تنها خسارات جانی و مالی بسیاری به همراه داشت. بلکه به یکی از آثار مهم تاریخی و مذهبی کشور نیز لطمه‌ای جدی وارد کرد.

بلافاصله بعد از وقوع انفجار، شرایط ویژه‌ای پیش آمد که منجر به بسته شدن درهای صحن‌ها و حرم شد. در ابتدا، تنها مسئولان و خدام حاضر در آستان قدس رضوی امکان ورود به داخل حرم را داشتند. در این مدت، حرم و رواق‌های اطراف صحن‌ها خالی از حاضرین عادی بودند. اما جمعیت انبوهی از مردم پشت درهای بسته منتظر بازگشایی حرم امام رضا (ع) بودند. تا به آرامش و ارامش خاص حرم بازگردند و در مراسمات و عبادات شرکت کنند.

بازگشایی حرم مطهر

همزمان با وقوع انفجار، آیت‌الله واعظ طبسی، تولیت آستان قدس رضوی، اعلام کرد که حرم باید به اسرع وقت دوباره فعال شود و در برابر مردم باز شود. بنابراین، تحت رهبری قائم مقام تولیت عظمی و با حضور دیگر مسئولان، خدام و کارگران آستان قدس، فوراً پس از وقوع حادثه، کار آماده‌سازی و بازسازی رواق‌ها، صحن و سرای ثامن الائمه (ع) برای مجدداً بازگشایی و امکان زیارت برای عاشقان حضرتش آغاز شد.

در ظهر عاشورای حسینی (ع)، بخشی از حرم مطهر امام رضا (ع)، از جمله رواق‌های دارالحفاظ، دارالسعاده، گنبد الله وردیخانی، گنبد حاتم خانی و بخشی از دیوارها، تحت تأثیر قطعات ریز ریز شده از بدن‌های پاره‌پاره زواری که خون، گوشت و پوست آنها را بر سطح این محل‌ها پوشانده بود، قرار گرفت. این بخش از حادثه، که از نظر تمیز کردن و رفع آثار انفجار بسیار دشوار و دردناک بوده است، شامل جمع‌آوری و پاک‌سازی این مواد بود.

فرایند پاکسازی و شستشوی حرم مطهر در طول شب انجام شد و با زحمت و جهاد ذاتی انجام پذیرفت. صبح روز بعد، حرم آماده پذیرایی از زائران بود و با مراسم رسمی توسط تولیت عظمای آستان قدس رضوی، به روی مردم بازگشایی شد و این اقدام نشان از تصمیم و تعهد آستان قدس بود که حرم را به عنوان پناهگاه همیشگی مردم باز کنند و شرایط لازم برای زیارت و طواف آن را فراهم آورند.

پیام مقام معظم رهبری در مورد هتک حریم مطهر حضرت رضا علیه السلام؛

بسم الله الرحمن الرحیم

انالله و انا الیه راجعون

با اندوه و تاْسف اطلاع یافتیم که دست جنایتکار دشمنان اسلام به جنایتی بزرگ آلوده شده و با هتک حریم مطهر و مقدس بارگاه رضوی علیه الاف التحیه و الثنا عده‌ای از زوار مظلوم را در حرم مطهر امام هشتم علیه السلام و در روز عاشورای حسینی به خون غلطانده است. دشمنان منافق و معاند و سنگدل با این کار نشان می‌دهند که به هیچ یک از موازین انسانی پایبند نیستند و دشمنی آنان با ملت غیور و مؤمن هیچ حد و مرزی نمی‌شناسد. منافقین کور دل و خائن نشان می‌دهند که برای حریم مقدس اهل بیت عصمت و طهارت علیه السلام نیز، هیچگونه حرمتی قایل نیستند و زمان و مکانی به این عظمت و قداست مانع و رادع خونخواری و ددمنشی و کینه سبعانه آنان نسبت به ملت ایران نیست.

لعنت خدا و نفرین و نفرت بندگان خدا بر آن دست‌های جنایتکار و دل‌های سیاه باد. دشمنان ملت ایران با اینگونه کار‌ها عجز و ناتوانی خود را به اثبات می‌رسانند و ثابت می‌کنند که محکوم به زوال و نابودی اند. اینجانب ضمن عرض تسلیت به حضرت، ولی الله الاعظم روحی فداه و به خانواده‌هایی که عزیزانشان قربانی خباثت و جنایت دشمنان شده اند و به ملت شجاع و بزرگ ایران اسلامی و درخواست علو درجات برای شهدای این فاجعه جانسوز، از مسئولین امر و نیرو‌های امنیتی و انتظامی می‌خواهم که با جدیت بدنبال عاملان این جنایت باشند و در اسرع وقت ممکن آن خفاشان خونخوار را به دست عدالت بسپرند. «وسیعلموا الذین ظلموا‌ای منقلب ینقلبون». سید علی خامنه ای، عاشورای 1415