عید قربان
عید قربان
عید قربان یا عید الأضحی روز دهم ذی‌الحجة از اعیاد بزرگ اسلامی است که به خاطر ذبح ابراهیم (علیه السلام) فرزندش اسماعیل (علیه السلام) به قربانی‌گاه برده شدن احترام زیادی دارد. در این روز، حاجیان حاضر در سرزمین منا مأمور به ذبح حیوانات مقرر شده هستند، و برای سایر مسلمانان نیز قربانی کردن در این روز مورد توصیه است.
این روز در کشورهای اسلامی به عنوان تعطیل رسمی شناخته می‌شود و مردم در این روز با برپایی مراسم و جشن‌ها به گرامی‌داشت عید می‌پردازند. از جمله اعمالی که در این روز در منابع دینی ذکر شده است. شامل شب‌زنده‌داری، زیارت امام حسین (علیه السلام)، غسل، دعای ندبه و نماز عید قربان می‌باشد. روزه گرفتن در این روز حرام است زیرا این روز فرصتی است برای جشن و شادی و نه روز فقر و توسل به روزه.
در کل، عید قربان نمادی از تسلیم و تقدیر از فرمان الهی است که در زندگی ابراهیم (علیه السلام) نمایان شد، و فرصتی برای همبستگی و خدمت به فقرا و نیازمندان می‌باشد.
تاریخچه
عید قربان، به عنوان روزی که به آزمون و آزمایش حضرت ابراهیم (علیه السلام) و اسماعیل (علیه السلام) اختصاص دارد، یادبود ذبح اسماعیل (علیه السلام) است. بر اساس داستان دینی، ابراهیم (علیه السلام) به دستور الهی، مأمور به قربانی کردن فرزندش شد. او در هنگام قربانی، پیشانی پسرش را بر زمین گذاشت و تیغ را بر حلق او گذاشت، اما به جای قربانی اسماعیل (علیه السلام)، خداوند او را از قربانی فرزندش به جای یک قوچ قبول کرد.
در دوران جاهلیت، قربانی کردن ممکن بود که باورهای شرکی را به خود داشته باشد. اما در قرآن، این رسم محکوم شده و شرط قبولی قربانی به تقوای قلب مرتبط شده است. بنابراین، تقوا و خلوص در عمل قربانی کردن در این روز بسیار مهم است که به عنوان “حج اکبر” هم شناخته می‌شود.
این عید به نام‌های “عید الأضحی”، “عید خون” و در بعضی منابع به عنوان “عید گوسپندکشان” شناخته می‌شود، و به عنوان یکی از اعیاد بزرگ اسلامی در بسیاری از کشورهای اسلامی تعطیل رسمی محسوب می‌شود.
جایگاه و اهمیت
جایگاه و اهمیت امامان معصوم (علیهم السلام) در روایات اسلامی، چهار روز عیدی را به عنوان مهم‌ترین و پربرکت‌ترین اعیاد برای مسلمانان معرفی می‌کنند. این اعیاد شامل دهم ذی‌حجه (عید قربان)، اول شوال (عید فطر)، روز جمعه، و روز ۱۸ ذی‌حجه (عید غدیر خم) هستند، که به دستور پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) اهمیت ویژه‌ای داده شده است.
امام جعفر صادق (علیه السلام) دربارهٔ قربانی در روز عید قربان می‌فرمایند: “خداوند قربانی را برای آن قرار داده که مساکین و نیازمندان از گوشت قربانی بهره‌مند شوند و انسان نعمت‌های الهی را که از آن بهره‌مند شده، با دیگران به اشتراک بگذارد.”
آیت‌الله مطهری، به استناد به مقام تسلیم ابراهیم و اسماعیل در ماجرای ذبح، حکمت عید قربان را به تجدید خاطرهٔ بزرگ توحیدی تعبیر می‌کند. این عید، به ما آموزش می‌دهد که از مثال ابراهیم و اسماعیل نمونه بگیریم و به توحید فکری و عملی اعتقاد داشته باشیم.
بنابراین، عید قربان نه تنها یک مناسبت دینی است. بلکه یک فرصت برای یادآوری اصول اساسی ایمانی و تسلیم بی قید و شرط به فرمان الهی می‌باشد. که در زندگی امامان معصوم (علیهم السلام) به ویژه امام جعفر صادق (علیه السلام) به نمایش گذاشته شده‌اند.
اعمال شب عید
شب عید قربان، به عنوان یک شب مستحب و مؤکد در دین اسلام شمرده می‌شود که احیای آن با انجام اعمال عبادی مخصوص، مانند غسل و زیارت امام حسین (علیه السلام)، توصیه شده است. طبق روایات، زیارت امام حسین (علیه السلام) در این شب می‌تواند باعث بخشش گناهان شود.
امام کاظم (علیه السلام) دربارهٔ شب‌هایی که برای عبادت خالی کردند، از جمله شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان اشاره کرده‌اند. این فراغت به معنای اختصاص دادن وقت و انرژی به عبادت و پرورش روحانیت در این شب‌هاست.
بنابراین، شب عید قربان فرصتی است برای تقرب به خداوند، پاکسازی از گناهان و تجدید عهد با اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام). احیای این شب با انجام عبادات مختلف، به ویژه زیارت امام حسین (علیه السلام)، اهمیت زیادی دارد. و به عنوان یک فرصت مهم در مسیر روحانیت و توسعهٔ ایمان، توصیه می‌شود. 
اعمال روز عید
- غسل
- نماز عید
- خواندن دعاها
- دعای ندبه
- قربانی کردن
- تکبیرات مشهور
